Dzięki Herbalfan gościnnie na naszym blogu publikuje swój felieton Pani prof. dr hab. IWONA WAWER

Mocne kości w każdym wieku

W organizmie dorosłego człowieka znajduje się ok.1 kg wapnia, z czego aż 99% jest w kościach. Dziennie potrzebujemy go około 1 g, ale młodzieży w okresie szybkiego wzrostu, potrzeba więcej. Niestety, przeciętna dieta w Polsce nie dostarcza wystarczającej ilości wapnia, bardzo potrzebne są akcje edukacyjne typu „pij mleko, jedz twarożek” adresowane dzieci i nastolatków.

Maksimum gęstości kości osiągamy w wieku ok. 35 lat. Niestety, potem rozpoczyna się powolny proces spadku. Warto pamiętać, że tkanka kostna żyje i zmienia się. Zjawisko przebudowy tkanki kostnej – zarówno zbitej jak i gąbczastej – polega na rozpuszczaniu starej kości i zastępowaniu ją przez nową. Proces przebudowy dostosowuje masę i strukturę kości do naszego trybu życia. Mocniejsze kości mają więc osoby ciężko pracujące fizycznie niż te siedzące za biurkiem. Maksymalna wartość masy kostnej zależy od wielu czynników, m.in. czynników genetycznych, rasy, płci i poziomu hormonów płciowych, sposobu odżywiania.

Głównym składnikiem mineralnym tkanki kostnej jest fosforan wapnia, a wśród składników organicznych są białka (kolagen) i lipidy. Do prawidłowej budowy kości potrzebujemy głównie odpowiedniej porcji wapnia i fosforu. Najbogatszym źródłem wapnia jest mleko i jego przetwory: kefir, jogurt, twarożek, sery dojrzewające. Wiele osób nie lubi mleka, zdarza się nietolerancja mleka spowodowana zmniejszoną produkcją laktazy. Znacznie więcej osób chętnie pije jogurt i kefir oraz je sery.

Osteoporoza jest chorobą układu szkieletowego, charakteryzującą się zmniejszaniem masy kostnej i postępującym uszkodzeniem mikroarchitektury tkanki kostnej. Schorzenie to występuje u 30–50% wszystkich kobiet po menopauzie i u ponad 50% kobiet i mężczyzn powyżej 75-tego roku życia. Czynnikami sprzyjającymi osteoporozie są: nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, przedwczesna menopauza, złe odżywianie, ale też choroby, m.in. nadczynność tarczycy, przewlekłe choroby wątroby, zespół złego wchłaniania, niewydolność nerek, zapalenie stawów. Kiedyś osteoporozę rozpoznawano dopiero wtedy, kiedy dochodziło do złamania. Obecnie istnieją dokładne, nieinwazyjne techniki pomiaru gęstości mineralnej kości, które pozwalają lekarzom na wczesną identyfikację zagrożenia. W ocenie homeostazy wapnia przydatne są pomiary: poziomu wapnia, fosforu i witaminy D w surowicy krwi oraz poziomu hormonów tarczycy.

Podstawowe wskazania w profilaktyce osteoporozy to: więcej ruchu, spacery na słońcu, codzienna szklanka mleka (ma ok. 300 mg wapnia), mniej alkoholu i kofeiny. Na wchłanianie wapnia, utrzymanie homeostazy wapniowo-fosforowej organizmu i mineralizowanie tkanki kostnej istotny wpływ ma witamina D. Powstaje w skórze pod wpływem promieni słonecznych. Niestety, niezależnie od wieku, większość ludzi spożywa za mało produktów bogatych w wapń i przebywa za krótko na słońcu, by organizm mógł zgromadzić zapasy witaminy D. Podawanie wapnia i witaminy D w okresie jesienno-zimowym jest zalecane od wielu lat w profilaktyce osteoporozy. Skuteczne jest zwiększenie dawki magnezu w diecie, potrzebne są też pierwiastki śladowe. Korzystny wpływ na gęstość kości u kobiet po okresie menopauzy miała suplementacja krzemu.

Podsumowując: dla zachowania zdrowych kości potrzebny jest nam ruch na słońcu oraz odpowiednia dieta. Największe znaczenie ma zapewnienie odpowiednio dużego spożycia obu makropierwiastków: wapnia i magnezu. Jeśli typowa dieta nie dostarcza ich w wystarczającej ilości, warto sięgnąć po suplementy diety.